Berrin Bayraktar

Sadako ve Kağıttan Bin Turna Kuşu

İki tür kitap okuyucusu vardır. Birincisi bir kitabı bitirince yeni bir kitaba başlayanlar; ikincisi ise aynı anda birçok kitabı okuyanlar. Ben kesinlikle ikinci gruptanım. Hatta aynı anda okuduğum kitapların da konuları birbirinden apayrı olur. Sizlerle son zamanlarda okuduğum en etkileyici kitaplardan birisi olan Eleanor Coerr’in Sadako ve Kağıttan Bin Turna Kuşu isimli kitabını paylaşmak istiyorum.

……O gün öğleden sonra Chizuko, Sadako’nun ilk ziyaretçisiydi. Arkasında birşey saklıyor ve gizemli bir şekilde de gülümsüyordu. Sadako’ya “Gözlerini kapat.” dedi. Sadako gözlerini sıkıca kapattığı sırada, Chizuko yatağın üstüne birkaç kağıtla birlikte bir makas koyarak, “Şimdi bakabilirsin!” dedi. Sadako gözlerini açtığında kağıtlarla makası yatağının üstünde görünce, “Bunlar da ne böyle?” diye merakla sordu. Chizuko memnun görünüyordu. “İyileşmen için böyle birşey düşündüm.”dedi gururla. Sonra, “Bak şimdi!” diyerek kağıttan büyük bir kare kesti ve kısa sürede kağıdı birçok kere katlayarak bundan güzel bir turna kuşu yapıverdi. Sadako şaşırmıştı. “İyi de, bu kağıttan kuşu beni nasıl iyileştirebilir?” diye sormadan edemedi. Chizuko, “Turna ile ilgili şu eski hikayeyi hatırlamıyor musun yoksa?” diye sordu. “Kuşun bin yıl yaşadığı söylenir ve hasta biri kağıttan bin tane kuş yaparsa, tanrılar onun bir dileğini yerine getirir ve onu tekrar sağlığına kavuştururmuş.”diyerek elinde tuttuğu kuşu Sadako’ya vererek ekledi. “Bu da senin ilk kuşun olsun. Sadako’nun gözleri yaşlarla doldu ”……..

Sadako Sasaki

Kitabın tamamı yukarıdaki satırlar gibi çok etkileyici. Kitabın kahramanı Sadako Sasaki 1943-1955 yılları arasında Japonya’da yaşamış küçük bir kız. ABD Hava Kuvvetleri İkinci Dünya savaşı’nı sona erdirmek amacıyla Hiroshima’ya atom bombası attığında iki yaşında ve Hiroshima’da ailesiyle birlikte yaşıyor. Bomba atıldıktan on yıl sonra, yayılan radyasyonun etkisi ile Japon halkı arasında atom bombası hastalığı olarak anılan lösemiye yakalanıyor. Kitapta bahsedilen turna kuşu efsanesini gerçekleştirmek için hastanede kaldığı süre esnasında kağıttan turna kuşu katlamaya başlıyor. Altı yüz kırk dört Sadako’nun katladığı son turna kuşu oluyor. Sadako’nun ardından arkadaşları kağıttan turna kuşlarını bine tamamlıyorlar ve Sadako bin turna kuşu ile birlikte gömülüyor.

Sadako’nun ölümünden sonra arkadaşları, onun hastanedeyken yazdığı mektuplardan oluşan günlüğünü kitap olarak bastırıyorlar. Kitap Japonya’nın dört bir yanına dağıtılıyor ve tüm Japon halkı Sadako’nun öyküsünü öğreniyor. 1958 yılında Hiroshima Barış Parkı’na Sadako’nun barışı simgeleyen bir anıtı dikiliyor. Sadako granitten bir dağın tepesinde uzanmış elleriyle altından bir turna kuşu tutuyor. Her yıl 6 Ağustos Barış Günü’nde Sadako anısına anıtına binlerce kağıttan turna kuşu bırakılıyor. Anıtta şunlar yazıyor: ”Dünyada barış için bu bizim çağrımız, bu bizim duamız”. Bu dilek her yıl tekrarlanıyor.

Hiroşima'daki Sadako Anıtı

Kitap kadar yazarının öyküsü de ilginç. 1949 yılında Japonya’yı ilk defa ziyaret eden Kanadalı gazeteci ve yazar Eleanor Coerr’in amacı Japon halkıyla savaşın etkileri üzerine söyleşiler yapmak. Bu ilk seyahati onun için bir başlangıç oluyor. Bir yıl kadar bu ülkede bir çiftlikte yaşıyor, Japonca öğreniyor ve ülkenin farklı yerlerine seyahat ediyor. Bu süre zarfında Hiroshima’da gördüğü tek bir atom bombasının yaptığı korkunç tahribat, okuduğu ve dinlediği atom bombasına ait öyküler onu derinden etkiliyor. Altmışlı yılların ortasında Coerr tekrar Japonya’ya gittiğinde Hiroshima’nın yeniden inşa edildiğini görüyor. Şehirdeki Barış Parkı’na Sadako Sasaki’ye adanmış olan bir anıtın dikilmiş olduğu dikkatini çekiyor. Anısına anıt dikilen Sadako isimli bu küçük kızın öyküsünü çok etkileyici buluyor. Sadako’nun arkadaşlarının bastırdığı ve onun bebeğinin ismini verdikleri “Kokeshi” isimli Sadako’nun mektuplarından oluşan günlüğü elde etmek için harekete geçiyor. İkinci dünya savaşı boyunca Hiroshima’da yaşamış bir misyonerle karşılaşana kadar bu günlüğe ulaşamıyor. Coerr yıllar sonra elde ettiği bu günlükten yola çıkarak Sadako ve Kağıttan Bin Turna Kuşu adlı kitabı yazıyor ve kitap 1977 yılında basılıyor. Kitap, Coerr’e göre atom bombasından iki yüz binden fazla insanın öldüğünü söylemekten çok daha etkili olacaktır. Nitekim öyle oluyor. Kitap dünyada milyonlar satıyor ve baskı üzerine baskı yapıyor.

Bu kitabı okuduğumdan beri Japonya’ya gitmek için artık bir nedenim daha var. Dünyanın bu kötü anı, savaşın bu karanlık yüzünü asla unutmaması için Hiroşima’daki Sadako anısına yapılan barış anıtını görmek… İşte her anıtın, ritüelin ya da sembolün bir öyküsü var. Kimi böylesine etkileyici. Yerkürenin ve insanlığın başka bir atom bombası görmemesi dileğiyle!